ÜNSÜZ YUMUŞAMASI

“p, ç, t, k” seslerinden biri ile biten Türkçe veya yabancı kelimelere ünlü ile başlayan ekler (yapım veya çekim eki) getirilince, kelime sonundaki sert ünsüz yumuşar ve “b, c, d, g, ğ“ye dönüşür. Hatta “g”nin “ğ”ye dönüştüğü de görülür:

• ağaç>ağaca,
• çocuk>çocuğu,
• senet>senedin
• dolap>dolabın,
• ekmek>ekmeği,
• kitap>kitabım
• tüfek>tüfeği,
• diyalog>diyaloğu…
• almak>almağa…

-Bu daha çok sert ünsüzün iki ünlü arasında kalmasının sonucudur, ama kelime sonunda iki ünsüz bulunduğunda da yumuşama görülmektedir. Öyleyse bu yumuşama tamamen sert ünsüzden sonra gelen ünlüyle ilgilidir.

• borç>borcum,
• kalp>kalbi,
• kurt>kurdun,
• denk>dengim,
• renk>rengi,
• kepenk>kepengi

-Sanat, millet, devlet, ahlâk, cumhuriyet, evrak, hukuk, sepet gibi bazı yabancı kelimelerde yumuşama olmaz: 

• ahlâkım, merakımı, anketin, sanatı, millete, devletin, sürati, hakikatin, tazyiki, hukukun…

-Sert ünsüzle biten özel isimlerde meydana gelen yumuşama yazıda gösterilmez, telâffuzdan anlaşılır:

• Gemlik’e (okunuşu: gemliğe), Ahmet’i (okunuşu: ahmedi)…

-Yumuşama, tek heceli kelimelerde bazen görülse de genellikle yoktur:

• ip-e, suç-u, et-e, ak-ı, at-a, ok-u, aç-ı, tok-a, alt-ında, birik-en, acık-an, lig-in, org-um…
• cep>ceb-i, kap>kab-ı, çok>çoğ-u, taç>tac-ı, yurt>yurd-u…

Ayrıca bakınız ⇒ Ses Bilgisi