Türkçede “ki” ve imlâsı: İlgi Zamiri ki, ki Bağlacı, ki Yapım eki

Türkçede üç tane “ki” vardır; bunların özellikleri ve imlâsı (yazımı) şöyledir:

1) İlgi zamiri “-ki” ve özelikleri

“-ki” ilgi zamiri;

• Belirtili isim tamlamasında tamlananın yerine kullanılır.
• Tamlayan eklerinin üzerine gelir.
• Ek hâlindeki tek zamirdir. “-ki”
• Eklendiği kelimeye bitişik yazılır ve bir ismin (tamlananın) yerini tutar.
• Büyük ve küçük ünlü uyumu kurallarına uymaz; sadece -ki şekli vardır.

Örnekler:

» benim kalemim ⇒ benimki
» onun eli ⇒ onunki
» Orhan’ın puanına nazaran Hakan’ınki daha yüksek.
» Cemal’in defteri seninkinden daha düzenli.
» senin kalemin ⇒ seninki
» Ali’nin eli ⇒ Ali’ninki
» onun düşüncesi ⇒ onunki…

“ki” bağlacı;

• Sadece “ki” biçimi vardır.
• Kendinden önceki ve sonraki kelimelerden ayrı yazılır.
• Türkçe değil, Farsça bir bağlaçtır ve Türkçe cümle yapısına aykırı olarak kullanılır.

Örnekler:

• Yağmur yağmadı ki mantarlar ortaya çıksın.
• Bir şey biliyor ki konuşuyor.
• Vefalı ol ki, vefa göresin.

» “ki” ile başlayan bir ara cümle asıl cümlenin içinde kısa çizgiler arasında verilebilir:

• Bu ezanlar –ki şahadetleri dinin temeli-

“-ki” yapım eki;

• İsimlere eklenerek yer ve zaman bildiren sıfatlar türeten ektir.
• Zaman bildiren kelimelerin sonuna doğrudan eklenirken, yer bildiren sıfatlar türetirken “-dE” hâl ekiyle birlikte kullanılır.
• Sadece -ki ve az da olsa -kü şekilleri vardır.
• Eklendiği sözcüğe daima bitişik yazılır.

Örnekler:

• bu yılki sınav,
• yarınki maç,
• dünkü film,
• bugünkü aklım…
• masadaki kitaplar,
• duvardaki saat,
• evdeki hesap…