19.Yüzyıl Dünya Edebiyatı ve Özellikleri

Avrupa’da Rönesans‘la her alanda başlayan gelişmeler edebiyata da yansıdı. 17.yüzyılda, kaynağını Eski Yunan ve Lâtin eserlerinden alan klâsik bir edebiyat anlayışı oluştu.

1789 Fransız devriminden sonra ise birbirinden farklı yeni edebiyat anlayışları ortaya çıktı. Edebiyatta Önemli gelişmeler ve büyük bir canlılık oluştu.

Avrupa’da, özellikle Fransa’da başlayan bu gelişmeler daha sonra bütün dünyaya yayıldı.

İçerik:
1- 19.yüzyıl Dünya Edebiyatının Genel Özellikleri
2- Romantizm Edebiyat akımı-Victor Hugo
3- Realizm Edebiyat akımı-Tolstoy, Stendhal
4- Parasizm ve Sembolizm Edebiyat Akımları- Paul Verlain

1- 19.Yüzyıl Dünya Edebiyatının Genel özellikleri

Rönesans, XV. ve XVI.yüzyıllarda Avrupa’nın “altın çağı” olmuştur. Bu dönemin yazarları, öncelikle Eski Yunan ve Latin edebiyat eserlerini örnek almışlar; ancak bu örneklere Yeniçağ’ın tüm düşünce özelliklerini ve yeniliklerini de katarak, çok güzel ve özgün eserler ortaya koymuşlardır. Yaşadıkları toplumun ürünü olan edebiyatçılar, ait oldukları toplumlara siyasal, sosyal, kültürel gelişimlerini yansıtırlar. Sanatçılar, bu kavramları yansıtırken hep arayış içinde olmuşlar ve toplumda beliren eğilimlere göre bu arayışlarını sürdürmüşler. Sanatçıların toplum psikolojisine göre bu eğilimlere şekil vermesiyle yeni biçimler, türler, karakterler ortaya çıkmış, böylece edebî akımlar oluşmuştur.

Avrupa’da, özellikle Fransa’da ortaya çıkan bu edebî akımlar, zamanla bütün dünya edebiyatlarını etkilemiş, Tanzimat’tan sonra da bizim edebiyatımızda etkisini göstermiştir. Edebî akımlardan Romantizm, Realizm ve Sembolizm ile bu akımlardan etkilenmiş, Dünya edebiyatının seçkin sanatçılarından birkaçı hakkında bilgi verelim:

2- Romantizm Edebiyat Akımı-Victor Hugo

17.yüzyılda ortaya çıkan Klâsisizm akımının sanatçıyı sıkan belirli kuralları vardır. İşte, sanatçıyı sıkan bu kuralcılığa bir tepki olarak 19.yüzyılda Romantizm akımı doğmuştur. Akıl ve sağduyuya dayanan Klâsisizm’e karşılık, Romantizm’de hayaller, duygular ve coşkular önem kazanmıştır. Romantizm’de kişiler çevreleri İçinde ele alınmış, gerçekler tüm yönüyle verilmiştir. Victor Hugo, “Cromwell” adlı tiyatro eserinin önsözünde Romantizm’in ilkelerini belirtmiş, “Hernani” dramının oynanmasından sonra da Romantizm, kesin zaferini kazanmıştır.

Şiir, tiyatro, roman türünde eserler veren Victor Hugo, eserlerinde özgürlük, vatan sevgisi, demokrasi, insanlık gibi toplumsal kavramları savunmuş, doğaya önem vermiş, insan ilişkilerindeki duygusallığı, heyecanları ve coşkuyu işlemiştir.

Victor Hugo’nun anlatımı akıcı ve sürükleyicidir. Zengin ve güçlü bir söyleyişle yazmıştır. Sefiller ve Nötre Dame’nin Kamburu adlı romanları, Victor Hugo’nun Dünya Klâsikleri içinde yer alan çok önemli eserlerindendir.

3- Realizm Edebiyat Akımı-Tolstoy, Stendhal

Realizm, 19.yüzyılın İkinci yarısında Romantizme tepki olarak doğmuş bir edebiyat akımıdır. 19.yüzyılda deneysel bilimlerin gelişmesiyle oluşan Realizm, insanın ve toplumların hayatının bütün oluş çizgilerini nedenleriyle görmek, göstermek, isteyen; yani gerçeği olduğu gibi anlatmayı amaç edinen edebiyat akımıdır.

Realizm, Romantizme karşı kesin üstünlüğünü, Fransız yazarı Gustave şaubert’in “Madam Bovary” adlı eseri ile kazandı. Önce Fransa’da ortaya çıkan Realizm, daha sonra bütün Dünya edebiyatlarını etkilemiştir.

Honore de Balzac, Guy de Maupassant, Stendhal, Tolstoy, Dostoyevski, Çehov, Charles Dickens, John Steinbeck realist yazarlardandır.

Dram türünde de eserleri olmasına rağmen, Tolstoy’un asıl gücü roman larındandır. Halkı çok iyi tanıyan Tolstoy, romanlarında çok başarılı karakterler yarattı. Toplumdaki dengesizlikleri, eşitsizlikleri, memleketinin hayatını ve özelliklerini realist bir görüşle yazdığı romanlarında, çok canlı bir biçimde anlattı. Tolstoy görüşlerini keskin bir gözlem gücüyle, yapmacıklıktan uzak, sade ve son derece akıcı bîr anlatımla dile getirdi. “Harp ve Sulh” “Diriliş”, “Anna Karenina” Dünya edebiyatının seçkin örneklerindendir.

Gezi, anı, deneme, hikâye ve roman türlerinde eserler veren Stendhal’in en başarılı olduğu alan romandır. İlk ve en önemli eseri olan Kırmızı ve Siyah” ilk psikolojik romandır ve Dünya edebiyatının en büyük eserlerindendir.

İnsanlar hakkında eşsiz deneyimler kazanan, çevresini çok iyi gözlemleyen Stendhal, bütün birikimlerini roman ve hikâyelerinde başarıyla kullandı. Stendhal’in yalın, sade, gerçekçi ve etkileyici bir anlatımı vardır.

4- Parnasizm ve Sembolizm Edebiyat Akımları-Paul Verlaine

Realizm edebiyat akımının şiirdeki biçimine Parnasizm denir. Parnasizm şiirdeki gerçekçiliktir. “Sanat için Sanat” görüşünü benimseyen Parnasyen şairler, duygudan çok tasvire, düşünceye, biçim ve söyleyiş güzelliğine önem vermişlerdir. Sembolizm ise 19.yüzyılın ikinci yarısında Parnasizm’e tepki olarak doğan bir diğer edebî akımdır.

Sembolizm’de doğa değil, onun insan ruhunda bıraktığı izlenimler anlatılır. Anlam kapalıdır. Sözler anlamları ile değil, yaratacakları ahenkle, müzikle önemlidir.

Paul Verlaine, Baudelaire, Arthur Rimbaud bu akımın öncülerindendir.