12. Sınıf Türk Edebiyatı Ders Notları

On ikinci sınıf programı, Cumhuriyet Dönemi Edebiyatına ayrılmıştır. Bu sınıfın programı, “Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatının Oluşumu“, “Öğretici Metinler“, “Şiir”, “Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler” olmak üzere dört üniteden ve “Cumhuriyet Dönemi’nin Genel Özellikleri” başlıklı bir kısımdan oluşmaktadır. Son kısım, on ikinci sınıfta işlenenlerin bütününden hareketle öğrencilerin çıkarımlarını yazılı ve sözlü ifade etmelerine ayrılmıştır.

Yayımlanan metin sayısı ve çeşidi bakımından Türk edebiyatının en zengin döneminin Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı olması sebebiyle ünitelerin hazırlanmasında metinlerin tema bakımından gruplandırılmasına ihtiyaç duyulmuştur. Diğer sınıflarda olduğu gibi on ikinci sınıfta da seçilecek metinlerin ortak özellikleri esas alınmıştır. Öğrencilerin dokuzuncu sınıfta kazandıkları becerilerden hareketle metinleri inceleyip çözümlemeleri, yorumlamaları ve değerlendirmeleri hedeflenmiştir.

İlk ünitede 1918-2000 yılları arasında yaşanılan önemli siyasî ve sosyal olaylar ve Atatürk ilke ve inkılâpları hatırlatılmıştır. Millî Edebiyat Döneminde başlayan millî değerlerin edebî eserlerde ele alınması ve işlenmesine devam edildiği hissettirilmiştir. Batıdan gelen edebiyat zevki ve anlayışıyla yerli ve mahallî olanın memleket edebiyatı düşüncesi etrafında nasıl birleştiği; millî kimlik ile ilgili hususların edebî eserlerin merkezine nasıl yerleştiği; bütün bunların dilde ve anlatımda varlıklarını nasıl hissettirdikleri metinlerden hareketle kavratılmak istenmiştir. Bu isteğin gerçekleşmesini sağlayabilecek kazanımlar hazırlanmış, etkinlikler önerilmiştir. Cumhuriyeti izleyen yıllarda modernleşmenin ve değişen insanın edebî metinlerde görünüşü kavratılmak istenmiştir. Sözü edilen konularda Cumhuriyet Döneminde yazılmış öğretici metinlerin inceleme ve çözümlemelerinden de yararlanılacağı düşünülmüştür. Bunun için “Öğretici Metinler” adlı ikinci ünitede belirtilen kazanım ve verilen etkinlikler doğrultusunda seçilen metinleri çözümleyen ve değerlendiren öğrencilerin, metin inceleme ve anlama becerilerini geliştirmeleri yanında, bu metinlerin dayandığı ilkeleri ve bu dönemin edebiyat zevk ve anlayışını kavramalarına yardımcı olabileceği göz önünde tutulmuştur.

On ikinci sınıfın üçüncü ünitesi şiire ayrılmıştır. Bu ünitede;

• “Öz Şiir Anlayışını Sürdüren Şiir“,
• ” Serbest Nazım ve Toplumcu Şiir“,
• “Millî Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir“,
• “Garip Hareketi (I. Yeni)“,
• “Toplumcu Şiir Zevk ve Anlayışını Ön Plana Çıkaranlar“,
• “Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şiir“,
• “İkinci Yeni Şiiri“,
• “İkinci Yeni Sonrası Toplumcu Şiir“,
• “1980 Sonrası Şiir” ve
• “Cumhuriyet Döneminde Halk Şiiri” başlıkları yer almaktadır.

Bu başlıklar hazırlanırken Cumhuriyet’in ilânından sonra şiirimizin gelişmesi, şiir çevresindeki gruplaşmalar, şiir anlayışları ve şiir söyleyiş tarzları göz önüne alınmıştır. Yani kronolojik gelişme ile şiire özgü söyleyiş ve temalar birlikte düşünülmüştür.

Her gruptaki şiirlerin incelenmesi ve yorumlanmasında zihniyet, ahenk, söyleyiş, yapı, tema, dil-anlatım, anlam, gelenek ve yorumla ilgili kazanım, etkinlik, öneri ve açıklamalar birlikte verilmiştir.

Şiirle ilgili bu ünite, 1920’li yılların başlarından 1980 sonrasına kadar öğrencilerin Türk şiir zevk ve anlayışının gelişmesini kavramalarını; onların şiir metinlerinin zevkine varmalarını; şiir dilinin özelliklerini fark etmelerini; şiir aracılığıyla ifade edilen gerçekliğin bireyi ve toplumu ilgilendiren yönlerini anlamalarını sağlamak amacıyla düzenlenmiştir. Öğrencilerin belli dönemin şiiri hakkında kanaat sahibi olmaları; edebî metinleri anlama, yorumlama ve değerlendirme becerileri kazanmaları; hayal güçlerini olumlu yönde zenginleştirmeleri; güzel sanat etkinliklerinin sağladığı özel “yaşantı” hâlini kendilerince yaşamaları ve dille duygu hayatı arasındaki ilişkiyi kavramaları hedeflenmiştir. Şairlerin metinlerle ilişkisi de unutulmamıştır. Ünite yukarıda sıralanan amaçları kazandıracak şekilde düzenlenmiştir.

On ikinci sınıfın dördüncü ünitesi “Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinler” adını taşımaktadır. Bu metinlerin anlatmaya bağlı olanlar (narration), göstermeye veya temsile bağlı olanlar (representation) olmak üzere ikiye ayrılmıştır. 1920’li yıllardan itibaren yazılan anlatmaya bağlı edebîmetinler “Millî Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdürenler“, “Toplumcu Gerçekçiler“, “Bireyin İç Dünyasını Esas Alanlar” ve “Modernizmi Esas Alanlar” olmak üzere gruplandırılmıştır. Anlatmaya ve göstermeye bağlı edebî metinlere ayrılan bu ünitede de metinlerin kronolojik gelişimi ile eserlerin tema, yapı ve anlatım özellikleri birlikte düşünülmüştür.

Bu ünitede göstermeye bağlı edebî metinlerin edebî metin olarak nasıl incelenmesi ve yorumlanması gerektiği -daha önceki ünitelerde olduğu gibi- kazanım, etkinlik ve açıklamalarla gösterilmiştir.

Böylece bu programı bitiren öğrencinin, özel uzmanlık gerektirmeyen her türlü metinle iletişim kurabilecek dil terbiyesine, sanat zevkine ve bilgisine sahip olması, okuduğunu anlayıp kendince tutarlı biçimde inceleyip yorumlama becerileri kazanması, Türk kültürünün inceliklerini bilen ve yaşayan, kendisini ifade edebilen bir birey olması hedeflenmiştir.

Kaynak: MEB Ortaöğretim Türk Edebiyatı Dersi (9-12. Sınıflar) Öğretim Programı

İndir ⇒ 12.sinif-turk-edebiyati-ders-notlari.pdf (1948 indirme ) (165 sayfa)